museum
Γενική άποψη της νεκρόπολης από Βόρεια
Παρηγορήτισσα

Aρχαιολογικό Μουσείο Άρτας

Aρχαιολογικό Μουσείο Άρτας

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας (ΑΜΑ) στεγάζεται σε ένα σύγχρονο καλαίσθητο κτήριο, που βρίσκεται στο νότιο άκρο της Άρτας, δίπλα στην ανατολική όχθη του Αράχθου, σε μικρή απόσταση από το ιστορικό Γεφύρι.

Είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην Αμβρακία, την αποικία που ίδρυσαν οι Κορίνθιοι το 625 π.Χ. στα βόρεια πρανή του λόφου της Περάνθης, κοντά στον άλλοτε πλωτό ποταμό, και βρίσκεται σήμερα θαμμένη κάτω από τη σύγχρονη πόλη. Σύντομα, η Αμβρακία αναδείχθηκε και παρέμεινε σε όλη σχεδόν την πορεία της, το αστικό, οικονομικό και πολιτικό κέντρο της Ηπείρου.

Η έκθεση του ΑΜΑ, που εστιάζει στην παρουσίαση της αστικής ζωής, οργανώνεται σε τρεις κύριες θεματικές ενότητες, «Τα εν δήμω», «Τα εν τάφω» και «Τα εν οίκω», αφιερωμένες αντίστοιχα στη δημόσια ζωή, τα νεκροταφεία και τις οικίες και την καθημερινή ζωή στην Αμβρακία. Δύο μικρές ενότητες, στην αρχή και στο τέλος της έκθεσης, λειτουργούν ως εισαγωγή και επίλογος, αντίστοιχα, της περιήγησης.

Η συλλογή του ΑΜΑ περιλαμβάνει πολυάριθμα ευρήματα, από τα νεκροταφεία, τα δημόσια κτήρια και τον οικιστικό ιστό της Αμβρακίας, που καλύπτουν μία μακρά χρονική περίοδο από τους αρχαϊκούς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Μικρό μόνο μέρος της συλλογής, 1687 αντικείμενων, εκτίθεται στη μόνιμη έκθεση.

 

→ Περισσότερα για την Αμβρακία

Η Έκθεση

Λήψη κάτοψης ΑΜΑ
Εισαγωγή στην έκθεση
Στον προθάλαμο παρουσιάζεται αρχικά η ιστορία της αρχαιολογικής έρευνας στην Άρτα, από το 1897, όταν ξεκίνησε το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την περιοχή -με τον εντοπισμό των δύο νεκροταφείων της Αμβρακίας από τον Κουρουνιώτη- μέχρι πρόσφατα με τη διενέργεια πολυάριθμων, σωστικού χαρακτήρα ανασκαφών. Στη συνέχεια, μέσα από πήλινα, λίθινα και μεταλλικά ευρήματα προϊστορικών και πρώιμων ιστορικών χρόνων παρουσιάζεται η ανθρώπινη δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή, πριν από την ίδρυση της Αμβρακίας.
Τα εν δήμω
Η πρώτη μεγάλη ενότητα καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Αίθουσας Α και είναι αφιερωμένη στη δημόσια ζωή στην Αμβρακία. Η πόλη-κράτος Αμβρακία αποτελούταν από το άστυ και την ύπαιθρο χώρα. Συνόρευε -όχι πάντα αρμονικά- με διάφορα φύλα, μεταξύ των οποίων οι Αθαμάνες και οι Μολοσσοί. Προτάσσεται σύντομο ιστορικό από την ίδρυση της πόλης έως την εγκατάλειψή της κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους και με αφορμή μία επιγραφή καθορισμού των ορίων μεταξύ Αμβρακίας και Χαράδρου (σημερινή Φιλιππιάδα) γίνεται λόγος για τα όρια της πόλης-κράτους της Αμβρακίας. Στις επόμενες υποενότητες παρουσιάζονται η πολιτειακή οργάνωση, η οικονομία και το εμπόριο, η πολεοδομική οργάνωση της πόλης και τα δημόσια κτήρια, η μουσική και ο αθλητισμός, η λατρεία. Ακολουθεί αναφορά στην ύπαιθρο-χώρα της Αμβρακίας και τα όμορα φύλα, τους Αθαμάνες και τους Μολοσσούς και στη λατρεία εκτός τειχών, σε ιερά δηλαδή έξω από την πόλη και στο αφιερωμένο στη λατρεία των Νυμφών «σπήλαιο της Κουδουνότρυπας».
Τα εν τάφω
Το τέλος της Αίθουσας Α και όλη η Αίθουσα Β είναι αφιερωμένες στα δύο νεκροταφεία που διέθετε η Αμβρακία, το Ανατολικό και το Νοτιοδυτικό, εκτός τειχών, στις αντίστοιχες παρυφές του λόφου της Περάνθης. Μεγαλύτερο και καλύτερα οργανωμένο ήταν το δυτικό νεκροταφείο, κατά μήκος εντυπωσιακής λεωφόρου, που ξεκινούσε από τη νότια πύλη του τείχους και οδηγούσε στον Άμβρακο, το λιμάνι της πόλης στον Αμβρακικό κόλπο. Στις δύο πλευρές της λεωφόρου υψώνονταν ταφικοί περίβολοι, με πολλές ταφές σε διαφορετικά επίπεδα. Στην έκθεση προηγείται η σχηματική αναπαράσταση μέρους του Νοτιοδυτικού νεκροταφείου, όπου παρουσιάζονται οι συνηθέστεροι τύποι τάφων και τα ταφικά έθιμα των Αμβρακιωτών. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στο «Πολυάνδριο», δημόσιο σήμα (κενοτάφιο) που ίδρυσε η πόλη προς τιμήν νεκρών μαχητών της. Ακολουθούν μικρές υποενότητες – τεφροδόχα αγγεία, ταφικά σύνολα με κτερίσματα από τους αρχαϊκούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους, αντικείμενα προσφορών που βρέθηκαν έξω από τους τάφους και επιτάφιες στήλες- που αναδεικνύουν τις ταφικές πρακτικές και τελετές προς τιμήν των νεκρών. Επιτάφιες στήλες από τα νεκροταφεία της Αμβρακίας έχουν τοποθετηθεί, επίσης, στο αίθριο του μουσείου.
Τα εν οίκω
Στην τρίτη κύρια ενότητα της έκθεσης, που αναπτύσσεται στο μεγαλύτερο μέρος της Αίθουσας Γ, αναπαρίστανται σε φυσική κλίμακα οι χώροι μιας αρχαίας οικίας και παρουσιάζονται οι σημαντικότερες λειτουργίες που λάμβαναν χώρα σε καθένα από αυτούς (μαγείρεμα, συμπόσια, οικιακή λατρεία, ανατροφή παιδιών κ.α.). Οι οικίες της Αμβρακίας παρουσιάζουν συνεχή κατοίκηση από τους αρχαϊκούς (7ος-6ος αι.π.Χ.) έως και τους ελληνιστικούς χρόνους (2ος αι.π.Χ.), με διαδοχικές επισκευές και προσθήκες. Έχουν τις ίδιες, περίπου, διαστάσεις (14,5 x 14,5μ.), νότιο προσανατολισμό και κύρια είσοδο στο δρόμο, απ’ όπου μονόφυλλες ή δίφυλλες πόρτες οδηγούσαν στο εσωτερικό τους. Διαχρονικό χαρακτηριστικό τους είναι η εσωτερική υπαίθρια αυλή, γύρω από την οποία διατάσσονται οι υπόλοιποι χώροι. Χαρακτηριστικά δωμάτια είναι ο ανδρώνας για τα συμπόσια, ο γυναικωνίτης, κατά κανόνα, στον όροφο και ο οἶκος με την εστία, ενώ δεν απουσιάζουν η αποθήκη, το λουτρό και τυχόν καταστήματα. Τα δωμάτια, γενικά, είχαν δάπεδα από πατημένο χώμα, σπανιότερα βοτσαλωτά ή πλακόστρωτα, και τοίχους με λίθινη θεμελίωση και ανωδομή από ωμές πλίνθους. Η στέγη, τέλος, μονόρριχτη ή δίρριχτη, καλυπτόταν με πήλινα κεραμίδια.
Το τέλος της Αμβρακίας
Η έκθεση ολοκληρώνεται στο τέλος της Αίθουσας Γ με σύντομη παρουσίαση των γεγονότων που σχετίζονται με την πολιορκία της Αμβρακίας από τους Ρωμαίους και τα γεγονότα που οδήγησαν στη μετοίκηση των κατοίκων της στη νεοϊδρυθείσα Νικόπολη (27 π.Χ.). Για το σκοπό αυτό, αξιοποιούνται ευρήματα, όπως λίθινα βλήματα από καταπέλτες και ακέφαλο άγαλμα, σε συνδυασμό με φωτογραφική αποτύπωση ανασκαφικών δεδομένων της περιοχής. Το 189 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μάρκος Φούλβιος Νομπιλίορας πολιορκεί με πολυάριθμο στρατό την Αμβρακία. Οι Αμβρακιώτες αντιστέκονται σθεναρά και αντιμετωπίζουν με εφευρετικότητα τους καταπέλτες των Ρωμαίων. Στο τέλος, όμως, αναγκάζονται να συνθηκολογήσουν και να δεχτούν ρωμαϊκή φρουρά. Με διαταγή του υπάτου ο καλλιτεχνικός πλούτος της πόλης λεηλατείται και μεταφέρεται στη Ρώμη. Η πόλη, διατηρώντας κάποια αυτονομία, ζει κάτω από τον έλεγχο των ρωμαϊκών αρχών. Ενάμιση αιώνα αργότερα το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της εγκαθίσταται στη Νικόπολη, που ιδρύεται από τον Οκταβιανό, σε ανάμνηση της νίκης του στο Άκτιο το 31 π.Χ. Η Αμβρακία, ωστόσο, εξακολουθεί να κατοικείται σποραδικά έως και τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Η ζωή στην περιοχή αρχίζει ξανά με την ίδρυση της μεσαιωνικής Άρτας.
Τα μετά την Αμβρακία
Η καταληκτική αυτή ενότητα παρέχει στον επισκέπτη πληροφορίες για τα όσα ακολούθησαν στην περιοχή μετά το τέλος της Αμβρακίας, μέχρι σήμερα. Προτείνει, δηλαδή, ένα τρόπο ανάγνωσης της πόλης ως παλίμψηστο. Μουσειολογική πρόθεση είναι να προσφέρει στον επισκέπτη ερεθίσματα ώστε να αναζητήσει μέσα στον σύγχρονο πολεοδομικό ιστό της Άρτας, τόσο τα μνημεία της Αμβρακίας όσο και τα μνημεία των επόμενων -βυζαντινής, μεταβυζαντινής, οθωμανικής- χρονικών περιόδων. Μέσα από εποπτικό -φωτογραφικό- υλικό παρουσιάζονται μνημεία της κάθε περιόδου, τοπόσημα της σύγχρονης πόλης, όπως ο βυζαντινός ναός της Παναγίας Παρηγορήτισσας, το Κάστρο και το ιστορικό γεφύρι της πόλης.
Επιτάφιες στήλες
Σε συνέχεια της δεύτερης κύριας μουσειακής ενότητας, Τα εν τάφω, στο αίθριο παρουσιάζεται ένα μέρος από το πολυάριθμο σύνολο της συλλογής επιτάφιων στηλών του μουσείου, εστιάζοντας σε θέματα που αφορούν όχι τη χρήση τους αλλά τα υλικά και τον τρόπο κατασκευής του. Οι στήλες της Αμβρακίας είναι κατασκευασμένες από εγχώριο ασβεστόλιθο. Η ευρύτατη χρήση του ως οικοδομικού υλικού για την κατασκευή στηλών ήταν επιβεβλημένη όχι μόνο εξαιτίας της αφθονίας του στην περιοχή αλλά κυρίως λόγω της έλλειψης μαρμάρου. Η πρώτη κατεργασία γινόταν στο σημείο εκλατόμευσης ενώ δε γνωρίζουμε που λάμβανε χώρα η τελική επεξεργασία τους. Η πίσω όψη τους είναι αδρά δουλεμένη και μερικές φορές φέρει βαθιά χτυπήματα από χονδρό βελόνι. Ανάλογα με τον τρόπο στήριξης τους, οι στήλες διακρίνονται σε στήλες με άπεργο και στις στήλες οι οποίες στηρίζονται σε βάση.

Η Συλλογή

Αργυρό νόμισμα Αμβρακίας / Silver coin of Ambracia
Χάλκινο νόμισμα Αμβρακίας / Bronze coin of Ambracia
Eπιγραφή αφιερωμένη σε θεούς τη πόλης / Inscription dedicated to gods of the city
Ανθεμωτό ακροκέραμο στέγης / Antefix (anthemion roof tile)
Τεφροδόχο αγγείο με φυτική διακόσμηση / Cinerary urn with floral decoration
Μήτρα (καλούπι) παραγωγής ειδωλίου Αθηνάς / Athena mould
Αμβρακία - Ναός Απόλλωνα / Αmbracia - Temple of Apollo
Πήλινο ανάγλυφο πλακίδιο Απόλλωνα / Terracotta plaque depicting Ap;ollo
Αμβρακία - Ναός Απόλλωνα / Αmbracia - Temple of Apollo
Πώρινο κιονόκρανο δωρικού τύπου από τον ναό / Porous stone capital of doric style
Ανθεμωτό ακροκέραμο από τον ναό του Απόλλωνα / Antefix from Apollo's temple
Χάλκινο μουσικό όργανο (σείστρο) / Bronza seistron (musical instrument)
Χάλκινες στλεγγίδες (εξάρτημα αθλητών για τον καθαρισμό του σώματος)
Χάλκινες στλεγγίδες (εξάρτημα αθλητών για τον καθαρισμό του σώματος) / Bronze striggils for body scraping
Μαρμάρινο αγαλμάτιο Αφροδίτης Marble stauette of Aphrodite
Χάλκινο ειδώλιο ταύρου, σύμβολο ποτάμιας θεότητας (Αράχθου) / Bronze bull form figure of a river god (Apollo?)
Πλακίδιο με Νύμφες / Terracotta plaque with Nymphes
Πελίκη με ερυθρόμορφη παράσταση με δύο αιωρούμενες Νίκες να στεφανώνουν αθλητή / Cinerary urn with red-figured decoration
Τεφροδόχο αγγείο (πελίκη) με ερυθρόμορφη παράσταση / Cinerary urn withe red-firured decoration
Τεφρροδόχο αγγείο μελαμβαφές / Black glazed amphora (cinerary urn)
Κορινθιακή οινοχόη 6ου αι. π.Χ. / Corinthina oinochoe of 6th c BC
Πήλινο ανάγλυφο Νίκης με στεφάνι / Terracotta figurine of A Nike
Χρυσά ενώτια (σκουλαρίκια) σε μορφή πτηνού / Gold earings in shape of a bird
Χρυσά περιδέραια / Gold necklases
Χρυσό στεφάνι από φύλλα δρυός (βελανιδιάς) / Gold wreath with oak leaves
Ειδώλιο όρθιας ανδρικής μορφής / Terracotta figurine of a standing manine
Η επιτάφια στήλη του Ευφάνη /The grave stele of Ephanis
Αγγείο ποτού (κύλικα) 6ου αι. π.Χ. / Drinking vase (Kylix) of 6th c. BC
Μελαμβαφείς άποδες κύλικες (κύπελλα) / Black-glazed drinking vessels
Γυάλινα αρωματοδοχεία 5ου - 4ου αι. π.Χ. / Glass oil vessels of 5th - 4th c. BC
Πήλινη κοσμηματοθήκη (πυξίδα) / Terracotta jewelry box with a lid
Αργυρό σπειροειδές βραχιόλι (ψέλιο) . Silver bracelet
Κεφάλι γυναικείου ειδωλίου με περίτεχνο χτένισμα / Head of a female figurine
Χάλκινο κάτοπτρο (καθρέφτης) με οστέινη λαβή / Bronze mirror woth bone hand
Γενειοφόρος κεφαλή / Bearded head of a terracotta figurine

Περιβάλλων χώρος

Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας / Archeological Museum of Arta
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας / Archeological Museum of Arta
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας / Archeological Museum of Arta
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας / Archeological Museum of Arta

Πληροφορίες

Χειμερινό ωράριο:08:30 – 15:30, εκτός Τρίτης
Θερινό ωράριο:

08:30 – 16:00, εκτός Τρίτης

Το ΑΜΑ παραμένει κλειστό κάθε Τρίτη και στις επίσημες αργίες

(1 Ιανουαρίου, 25 Μαρτίου, 1 Μαΐου, Κυριακή του Πάσχα, 25 & 26 Δεκεμβρίου)

Ολόκληρο εισιτήριο:4 ευρώ
Μειωμένο εισιτήριο:2 ευρώ
Παροχές:Χώρος στάθμευσης, Πρόσβαση
ΑμεΑ (ράμπα, ανελκυστήρας,WC)
Φυλλάδιο